Prof. Dr. İmdat As, rezerv alanda kurulan “Geleceğin Akıllı Şehri” Esenler’in, Amerika’nın dünyaca ünlü Central Park’ın iki kat büyüklüğünde olduğunu, Akıllı Şehir’de yaşayanların hayat kalitesinin çok artacağını ve bu şehrin dünyaya örnek olacağını söyledi. Prof. As, dünyanın dev teknoloji şirketlerinin merkezlerini Esenler’e taşıyabileceğini söyledi.
Ekip arkadaşlarınızla birlikte Akıllı Şehir Esenler için ne çalışmalar yapıyorsunuz?
Ekibimin adı, CIDDI “City Development through Design Intelligence” – “Akıllı Tasarım ile Şehir Gelişimi”. İTÜ’deki CIDDI grubu 5 doktora öğrencisi ve 2 araştırmacı, toplam 7 kişiden oluşuyor. Bunun dışında mühendisler de yazılım ve teknik destek sağlıyorlar.
Ekibimle bir kitapçık hazırladık. İsmi; CIDDI – Esenler Geleceğin Şehri Projesi, 1. Cilt. Bu kitapçıkta; geleceğin ulaşım şekilleri, geleceğin konut yapıları ve buna bağlı sosyal dönüşümler, büyük ölçekli sürdürebilirlik yaklaşımları, şehir bilgi bankaları ve akıllı yönetim ile ilgili demokratik şehir yönetim şekilleri üzerine çalışmalar var. Dünyada benzer Akıllı Şehir örneklerini bulup kitapçığa ekledik. Esenler’de Geleceğin Şehri’nin yapılacağı araziyi inceleyip, değişik konularda haritalarını çıkardık. Proje takımlarıyla hazırladığımız ‘Esenler Strateji Raporları’nı da ilâve ettik. Öğrenciler ayrıca akıllı telefon ve tabletler üzerinde çalışan çeşitli şehir uygulama (app) fikirlerini geliştirdiler. Bundan sonra, her akademik dönemde ekibimle yeni bir cilt üretip “Esenler-Geleceğin Şehri” hakkında bir seri yayınlamayı düşünüyoruz.
TÜRKİYE’YE VE DÜNYAYA ÖRNEK OLUR
Esenler, ‘Geleceğin Şehri’ olur mu?
Evet, Esenler için çok güzel bir fırsat doğdu. Esenler ilçesi içerisinde Kuzey ve Güney Rezerv Alanları olmak üzere Geleceğin Şehri için 8.4 milyon kilometrekare bir arazi tahsis edildi. Burada Geleceğin Şehri’ni baştan tasarlama imkânımız var. Çoğu zaman Akıllı Şehir çalışmaları dendiğinde var olan şehirlerin yeni teknolojilerle donatılması ve daha verimli hâle getirilmesi anlaşılıyor. Esenler’de baştan yeni teknolojilere uyumlu bir şehri tasarlama imkânını yakaladık. Yeni bir şehri baştan yapabilirsek nasıl olur? Yolları, binaları, yükseklikleri, enleri, malzemeleri, şehir morfolojisi nasıl gelişir? Bu Esenler için bir fırsat ve başarılı olunursa, Türkiye ve dünyaya da örnek teşkil edebilir, öncü bir rol model olabilir.
CENTRAL PARK’IN İKİ KATI BÜYÜKLÜĞÜNDE
“Geleceğin Şehri” Esenler’i dünyadaki örnekleriyle kıyaslar mısınız?
Esenler “Geleceğin Şehri” alanı, göreceli olarak büyük bir alanı, 8.4 milyon kilometrekareyi kapsıyor. Sadece büyüklüğünün anlaşılması bakımından bu alan, New York’ta bulunan dünyaca ünlü Central Park’ın iki kat büyüklüğünde. Dünyanın değişik bölgelerinde benzer projeler yürütülüyor. Avrupa’da, Eindhoven kentinde 1.5 milyon kilometrekare alanda Brainport adı altında sürdürülebilir yeşil bir şehir tasarlanıyor. Kanada’da Google Sidewalk Labs “Quayside Toronto” şehrini çalışıyor. Orta Doğu ve Uzak Doğu’da Esenler alanına daha yakın ölçekli şehir çalışmaları var. Abu Dhabi 6 milyon kilometrekarelik bir alanda ‘zero enerji tüketim’ hedefiyle Masdar City’i kurdu. Güney Kore yine 6 milyon kilometrekarelik bir alanda Songdo City’yi kurdu. Bunlar bilinen büyük proje çalışmaları. ABD’de, Çin’de, Suudi Arabistan’da da bunlara benzer çalışmalar yürütülüyor ve projeler geliştiriliyor. Yani Esenler, alanı ve projesi ölçek bakımından diğer benzer projelerle kıyaslandığında çok iyi bir büyüklüğe sahip ve bu tip şehircilik çalışmaları için ideal bir laboratuvar alanı oluşturuyor.
YAŞAYANLARIN HAYAT KALİTESİ ARTACAK
Esenler’de kurulacak Akıllı Şehir’in Esenlerli vatandaşlara ne katkıları olacak?
Esenler’in nüfus yoğunluğu İstanbul’un diğer ilçelerine göre daha yüksek. Fiziki olarak bu yoğunluk azaltılacak ve deprem riski yüksek yapıların ilk etapta yıkılıp insanların yeni oluşturacak şehre nakledilmesi önceliklerden birisi. Bu genel olarak Esenler’e bir nefes aldıracak ve güvenlik açısından deprem önlemleri de alınmış olacak. Buna paralel olarak, yıkılan binaların yerine yeşil sahalar, parklar açılacak ve Geleceğin Şehri alanında tasarlanan millet bahçeleriyle birlikte, Esenler içinde bir ‘yeşil kuşak ağı’ örülecek. Toplam yeşil alan oranı Esenler’de önemli ölçüde artmış olacak. Yeni teknolojik yaklaşımlar, yer altı, yer üstü altyapıları, akıllı binalar ilk olarak Esenler’de yapılacak ve halkın kullanımına açılacak. Bu, İstanbul’daki diğer bölgelerde yaşayanlara göre Esenler halkı için daha sağlıklı, verimli, sürdürebilir bir çevreye ve daha kaliteli yaşam alanlarına herkesten önce kavuşacakları anlamına geliyor.
HAYATI KOLAYLAŞTIRAN YENİLİKLER GELECEK
Akıllı Şehir’deki yaşam alanları yani yapılar, konutlar, yollar v.s. nasıl olacak?
Covid-19 pandemisiyle hızlanan Türkiye ve dünyadaki dijitalleşme süreci tüm yaşam alanlarımızın fiziki boyutunu hızlıca değiştiriyor. Yeni tip “Radikal Karma” yapılar üzerinde çalışılıyor, bunlar esnek ve değişik fonksiyonlara hızlıca dönüşebilen modüler yapılar…
Bir konutu kolayca ofis alanına çevirebilirsiniz. Sosyal yaşamın ve ekonominin dönüşmesiyle, zamanla yeni bina tipolojileri meydana gelecektir. Pandemi döneminde evden çalışmayı, uzaktan ders almayı öğreniyoruz, bunlar pandemi sonrasında da kalabilecek yaşam şekillerine, ev tipolojisine dönüştürülecek. Yollarımızda arabaların hakimiyeti azalacak ve daha yaya öncelikli olacak. Tüm yollarımız bisiklet, yaya ve vasıta şeritlerine ayrışacak. Özellikle otonom araçlar geldiği zaman bu trafiğin akışkanlığı açısından daha da önem kazanacak. Yollarımızda araba park alanlarına ihtiyaç kalmayacak. Bu artı alanları yaya yollarına, yeşil kuşakların genişlemesinde kullanabiliriz. Otonom araçlar da şehrin belli stratejik noktalarında otopark binalarında park edilip ihtiyaç duyulduğunda çağrılabilinir. Cep telefonunuza bir vasıta uygulamasını indirip, ihtiyaç duyduğunuzda arabayı çağırıp istediğiniz yere varabilirsiniz. Araba sahibi olmaktansa bir aidat ödeyerek, yol yaptığınız kilometre kadar ücret ödeyebilirsiniz. Bu tip dönüşümler daha derin sosyal normları da etkileyecektir.
ENGELLİLER VE HAYVANLAR İÇİN ÖZEL ŞEHİR TASARIMI
Esenler’de kurulacak Akıllı Şehir, engelliler ve hayvanlar için nasıl bir yaşam alanı olacak?
Özellikle engelliler için Akıllı Şehirler çok önemli fırsatlar doğuracaktır. Geleceğin Şehri’nde engelliler için sağlam altyapılar olacak. Bunun ötesinde değişik uygulamalarla sağır ve görme engelli vatandaşlarımız için de şehrin gezilmesi, şehir hayatının bir parçası olunması için yollar açılacak. Hayvanlar için yaşam alanları korunacak ve şehir tasarımında önemli bir yer olacak. Bir hayvan bakış açısından da şehir tasarımı yapılacak. Geleceğin Şehri’nde, şehir altyapısı yaya öncelikli olacak, hayvanları önemseyecek, insan odaklı bir çevre oluşumunu destekleyecek.
KOMŞULUĞU PEKİŞTİRİR
Akıllı Şehir ile birlikte geleneksel şehirlerin defteri kapanır mı? Akıllı Şehirlerde komşuluk biter mi?
Kültürümüzün, komşuculuğun biteceğini düşünmüyorum. Aksine yeni teknolojilerle, komşu kitlemiz büyüyecek, yakın bulduğumuz insanları keşfetmemiz mesafeye bağlı olmadan kolaylaşacaktır. İlişkilerimiz daha da güçlenecektir. Esenler halkı şehir içerisinde ve ötesinde kendi dijital mahallelerini kendileri seçecekler, birbirlerine gidip gelmeler, yemekleri paylaşmak, yardım etmek, dini bayramlarda, gecelerde bir araya gelmek fiziki mahallenin ötesinde, daha geniş bir alana yayılacaktır.
MICROSOFT VE APPLE MERKEZLERİNİ ESENLER’E TAŞIYABİLİR
Kütüphane ve Bilişim Vadisi ile Teknoloji Geliştirme Merkezi’nden (TGB) bahsedebilir misiniz?
Kütüphane Vadisi projesi, Esenler’in Güney Rezerv alanında, TGB – Teknoloji Geliştirme Bölgesi’nde Kuzey Rezerv alanında bir proje. TGB’de, Microsoft, Apple vb. teknoloji şirketleri yer alıp, Türkiye’deki merkezlerini veya önemli branşlarını buraya taşıyabilirler.TGB alanı, Geleceğin Şehri içerisinde bir teknoloji üssüne dönüşecektir. Kütüphane projesi de hem okuma salonları, kitaplıklar gibi kütüphane fonksiyonlarını barındırıyor hem de bilişim vadisi fonksiyonları barındırıyor.
Prof. Dr. İmdat As kimdir?
2000 yılında ODTÜ Mimarlık Bölümü’nden mezun oldu. Yüksek lisansımı mimarlık alanında ABD MIT’de (Massachusetts Institute of Technology’de) yaptı. Harvard Üniversitesi’nde doktora deresini aldı. 2011 yılında Boston’da Arcbazar.com adında bir start-up kurdu. Mimarlık alanında, “Kitle Kaynaklı Kullanım” (KKK) usulüyle dünyanın dört bir yanından binlerce mimari proje çözümleri üretti, üretmeye devam ediyor. 2014 yılında Arcbazar.com, Entrepreneur Magazine tarafından en parlak yüz şirket arasında gösterildi. 2020 yılı başında Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı’nın teşvikiyle TÜBİTAK 2232 lider araştırmacılar programı çerçevesinde Türkiye’ye döndü. İstanbul Teknik Üniversitesi (İTÜ) bünyesinde bir ekip kurarak Esenler Belediyesi’nin “Geleceğin Akıllı Şehri” üzerinde çalışmalarına devam ediyor.
